Gezond eten ondanks misleidende verpakkingen: zo doe je dat

Het is doordeweeks. Je hebt haast, geen tijd om een gezonde lunch mee te nemen. Je koopt later een broodje, bijvoorbeeld bij de Albert Heijn to go. Lekker makkelijk. Deze eet je onderweg, in de auto of misschien wel aan je bureau. Je opent de verpakking waarop je de aanduiding ‘snack’ leest. Een beetje gehaast prop je het broodje naar binnen: er moet gewerkt worden.

Als je dit zo leest begrijp je waarschijnlijk al waar ik naartoe wil. Door ons drukke leven zijn we steeds meer geneigd om onderweg te eten. Gehaast, helemaal niet mindful. Dat heeft consequenties voor je gewicht, zoals je verder in het blog over mindful eten kunt lezen, maar er is nog een tweede valkuil waar je misschien minder van op de hoogte bent. 

Het heeft alles te maken met framing: hoe labels als ‘snack’, ‘gezond’ en ‘natuurlijke suikers’ er onbewust voor zorgen dat je meer koopt en ook meer eet. Deze misleidende verpakkingen beïnvloeden hoe we de voedingswaarden van producten inschatten.

Maakt het dan uit of je het broodje bij de AH to go een snack of een maaltijd noemt? Het is en blijft een broodje. Maar onderzoeken laten zien dat we de kracht van woorden niet moeten onderschatten. Met de kennis uit deze blog koop jij voortaan bewust en lukt het je om gezond te eten.

Misleidende verpakkingen: snack of maaltijd?

Het is een gek idee dat je onbewust zoveel beïnvloed wordt in wat en hoeveel je eet. Maar marketeers en consumentenpsychologen maken hier handig gebruik van. Achter de labels op producten zit een hele strategie. Noem je iets bijvoorbeeld een snack, dan kopen mensen het eerder als tussendoortje, ook al bevat deze snack misschien net zoveel kcal als een volledige maaltijd. Ook zorgt een label als ‘snack’ ervoor dat je:

• Wat je eet beoordeelt als minder vullend, waardoor je ook minder snel vol zit;
• Je er minder bij stil staat als je het eet (mindless eating);
• Je sneller vergeet dat je het hebt gegeten.

Woorden zijn dus heel belangrijk voor onze beleving. ‘Snacks’ maken je hongerig. Dit komt in veel onderzoeken naar voren. Als voorbeeld lees je in de volgende alinea over een onderzoek naar het eten van Italiaanse pasta, iets wat we normaal gesproken toch niet als een snack beschouwen.

Een onderzoek naar Italiaanse pasta

Onderzoekers hebben gekeken naar het effect van taal op het eetgedrag van mensen (1).

80 vrouwen moesten een hoeveelheid pasta eten, met als labels ‘eet deze snack’ of ‘eet deze maaltijd’. De vrouwen werden bovendien ingedeeld bij twee eetlocaties: staand, etend uit een plastic bak met plastic vork (snack-locatie), of zittend, aan een tafel met normaal bord en bestek (meal-locatie). Er waren dus 4 groepen van 20 (snack-snack, snack-meal, meal-snack, meal-meal). Daarna deden ze mee in een smaaktest met M&Ms en ander lekkers, waar ze zoveel mochten eten als ze wilden.

De resultaten waren opvallend: mensen die de pasta aten gelabeld als ‘snack’, aten later meer tijdens de smaaktest. Hetzelfde werd gevonden voor de groep die de pasta at als een snack, dus staand uit een plastic bak, in plaats van zittend met normaal bord en bestek. En wie hadden het meest gegeten? Je raadt het al: de groep waarbij pasta gelabeld was als snack én staand moest worden gegeten. Zij aten 50% meer (in gewicht) en 100% meer M&Ms dan de andere 3 groepen! En dat enkel door een verschil in woordgebruik en manier van eten.

Waar moet je nog meer op letten bij verpakkingen?

Producten gelabeld als ‘snack’ zijn dus iets om voor te waken, maar er zijn nog meer woorden die na het lezen van deze blog – als het goed is – een interne alarmbel doen rinkelen. Stel, je loopt door de winkel langs het schap en koopt iets met het label ‘gezond’. Gezonde koekjes met havermout, gezonde natuurlijke suikers… afijn, ‘gezond’. Iets wat geframed is als gezond, kan onbewust de illusie wekken dat het weinig kcal bevat, waardoor je je energie-inname van de dag onderschat.

Provencher, Polivy, en Herman (2) kwamen er zo achter dat mensen 35% meer koekjes aten als ze werd gezegd dat de koekjes ‘gezonde’ ingrediënten bevatten. Dit wordt ook wel het health halo-effect genoemd (3). Het idee is dat een label als ‘gezond’ ervoor zorgt dat je je minder schuldig voelt tijdens het eten, waardoor je meer tot je neemt (4). Je houdt jezelf voor dat je goed bezig bent met gezonde havermoutkoekjes, terwijl het meestal nog steeds calorierijke, suikerrijke koekjes zijn. Helaas, toch niet zo’n bewuste keuze.

Hetzelfde geldt voor labels als ‘suikervrij’ en ‘vetvrij’. Vergis je dus niet aan de hand van deze termen, maar check altijd even de calorieën per portie!

Gezond eten door bewuste keuzes

Als we denken aan gezond eten en afvallen, dan denken we meestal aan de voedingsstoffen – de vitaminen en mineralen, de hoeveelheid calorieën, koolhydraten of vetten. De biologische kant van het verhaal. Maar je kan pas écht regie pakken als je je ook bewust bent van de psychologie achter je eetgedrag. In dit geval: de invloed van labels, verpakkingen en staand eten, op de keuzes die je verder maakt.

Een “to go” broodje op zijn tijd vormt zeker geen gevaar als je wilt afvallen, maar ik hoop wel dat bovenstaande inzichten je helpen om bewustere keuzes te maken. Dat je misschien bij een volgende aankoop van gezonde, vetvrije havermoutkoeken met natuurlijke suikers, aan dit blog zal denken. En dat je ze dan koopt, of niet, maar dat je keuze in ieder geval niet wordt bepaald door de marketingwoorden die erop staan.

En dat wat je ook kiest, je van elk eetmoment geniet alsof het een maaltijd is. Zittend aan een tafel, met je volledige aandacht. Eet smakelijk!

Bronnen

1. Ogden, J., et al. (2018). “‘Snack’ versus ‘meal’: The impact of label and place on food intake.” Appetite 120: 666-672.
2. Provencher, V., et al. (2009). “Perceived healthiness of food. If it’s healthy, you can eat more!” Appetite 52(2): 340-344.
3. Faulkner, G. P., et al. (2014). “Perceived ‘healthiness’ of foods can influence consumers’ estimations of energy density and appropriate portion size.” Int J Obes (Lond) 38(1): 106-112.
4. Wansink, Brian and Chandon, Pierre, Can ‘Low Fat’ Nutrition Labels Lead to Obesity? (November 1, 2006). Journal of Marketing Research 43.4 (2006): 605-617. Available at SSRN: https://ssrn-com.vu-nl.idm.oclc.org/abstract=2474336
5. Wansink, B., et al. (2010). “”Is this a meal or snack?” Situational cues that drive perceptions.” Appetite 54(1): 214-216.