Eten uit verveling: waarom je het doet en hoe je ermee stopt

Eten uit verveling: het minder bekende broertje van stress-eten. Vanwege het coronavirus werken veel mensen thuis en wordt geadviseerd om sociaal contact zoveel mogelijk te vermijden. Dat kan op ten duur best gaan vervelen. Je voelt eetdrang opkomen omdat je niets liever wil dan afleiding en het monotone gevoel doorbreken, dus sprint je naar de keukenkast. Helaas grijp je dan meestal niet naar een gezonde optie, maar naar snoep of ongezonde snacks.

Je herkent dit misschien niet direct als emotie-eten, maar verveling en eten uit verveling is wel degelijk eten uit emotie: een manier om even niet te voelen wat er echt speelt. In plaats van accepteren dat je je verveelt en daar je weg in vinden, eet je. Waar komt deze neiging tot verveling eten vandaan en hoe los je het op?

Afkeer voor verveling

Mensen hebben een grote afkeer van verveling: onderzoek laat zien dat mensen zichzelf  liever stroomstootjes geven dan dat ze zich vervelen (1). Eten is een manier waarop we verveling doorbreken, maar niet al het voedsel lijkt daarbij even bevredigend. Als ik me verveel, voel ik geen drang om op een worteltje te knagen. Nee: ik wil iets lekkers, iets slechts, iets bevredigends met een sterke smaak.

Eten uit verveling is interessant omdat het een emotie is die, onafhankelijk van andere emoties die spelen, invloed heeft op je eetgedrag (2). Het is dus niet zo dat verveling alleen zorgt voor overeten als je daarnaast ook gestrest of verdrietig bent. Verveling alleen is genoeg om je te motiveren tot het plunderen van je keukenkast. Hoe zit dat precies?

De relatie tussen eten en verveling

In 2015 hebben Dr. Moynihan en collega’s onderzoek gedaan naar eten uit verveling (3). Allereerst onderzochten ze of er inderdaad een relatie is tussen verveling en het eten van meer calorieën, koolhydraten en vetten. Dat verband bleek er te zijn en dat was nog niet eerder aangetoond.

In een tweede studie wilden ze een oorzakelijk verbrand onderzoeken. Was verveling de oorzaak van het te veel eten, of speelden andere factoren een rol? In dit experiment lieten ze één groep een saaie taak uitvoeren en een andere groep een leuke taak. Wat bleek: vooral de mensen die hoger scoren op zelfbewustzijn en introspectie gingen meer eten tijdens de saaie taak. Ze aten daarbij meer ongezonde snacks.

De onderzoekers concludeerden dat verveling er niet voor zorgt dat mensen in het algemeen meer gaan eten, maar specifiek de dingen die ongezonder voor je zijn. Mogelijk omdat dit vaak de voedingsmiddelen zijn met een spannender smakenpalet dat ons beloningssysteem extra stimuleert. Dit maakt het verleidelijker om ongezond te eten als we  aan verveling willen ontsnappen.

Voedselkeuzes

Eten uit verveling is niet zo’n issue als je net zo lief op caloriearme crackers of komkommer kauwt. Alleen blijken verveelde mensen dus een voorkeur te hebben voor ongezonde dingen. Hoe zit dat met gezonde opties die niet saai zijn?

In een derde studie kregen deelnemers niet alleen de keuze tussen een gezonde en ongezonde optie, maar ook een meer ‘stimulerende’ gezonde optie. Zo wilden de onderzoekers vaststellen of alleen ongezonde opties in trek zijn, of dat het gaat om de mate van stimulans waarbij gezond eten gewoon vaker ‘saaier’ wordt gevonden.

Het bleek inderdaad te gaan om stimulans: verveelde mensen hadden een grotere voorkeur voor ongezonde én gezonde voedingsmiddelen die wel stimulerend waren. Saaie, gezonde voedingsmiddelen werden niet vaker gegeten. Dit laat zien dat de voedselkeuzes die mensen maken als ze verveeld zijn, samenhangen met pogingen om aan die verveling te ontsnappen en daarom een voorkeur laten zien voor stimulerende voedingsmiddelen, ongeacht of deze ongezond of gezond zijn.

Hoe stop je ermee?

We hebben dus een sterke afkeer voor verveling en we zijn daarbij geneigd om ongezond óf stimulerend eten te consumeren om de verveling te doorbreken. Het is niet gemakkelijk om daar zo maar mee te stoppen. Op momenten van verveling hunkeren onze hersenen naar afleiding en stimulans, maar dat betekent niet dat eten de enige (of beste) keuze is. Slank variëren met snacks is een optie, maar eigenlijk wil je anders leren omgaan met verveling.

De eerste stap is bewustwording: je grijpt naar ongezonde snacks omdat je afleiding zoekt en niet omdat je honger hebt. Het is misschien een gewoonte, maar dat zegt niet dat je het niet kunt vervangen door iets anders leuks! Iets waar je niet zwaarder, maar wel gelukkiger van wordt.

Wat je ook kunt doen als je je verveelt: een wandeling maken, lezen, een vriendin bellen, thuis sporten, jezelf uitgebreid opmaken, puzzelen of je kledingkast opruimen. Of je kunt verveling leren omarmen.

Verveling verdragen: terug naar het hier en nu

Mensen die zich vervelen, zijn gemotiveerd om andere, meer stimulerende bezigheden op te zoeken. Het tegenovergestelde van afleiding zoeken is mindfulness. Waar mindfulness zorgt voor focus op het heden en je meer bewust maakt van alles wat je voelt, probeer je met eten uit verveling juist gevoelens te vermijden.

Probeer het eens andersom: ervaar. Verzet je niet tegen verveling, maar ga er in mee. Wat is het ergste dat er kan gebeuren? Verveling is net als andere emoties een signaal – benut het. Mediteer. Omarm verveling, laat gedachten de vrije loop, voedt jezelf met creativiteit en kies gedrag dat wel in lijn is met je waarden. Dan is verveling geen straf, maar een mooie kans!

E-book: Stoppen met emotie-eten

Download ons nieuwe gratis e-book en kom af van die hardnekkige eetdrang die maakt dat je steeds naar de kast loopt terwijl je eigenlijk wilt afvallen. Met de tips in dit e-book leer jij emotie-eten aanpakken én voorkomen. Klik hier om te downloaden!

Bronnen

1. Havermans, R. C., Vancleef, L., Kalamatianos, A., & Nederkoorn, C. (2015). Eating and inflicting pain out of boredom. Appetite, 85, 52–57.
2. Koball, A. M., Meers, M. R., Storfer-Isser, A., Domoff, S. E., and Musher-Eizenman, D. R. (2012). Eating when bored: revision of the emotional eating scale with a focus on boredom. Health Psychol. 31, 521–524. doi: 10.1037/a0025893
3. Moynihan, A. B., van Tilburg, W. A. P., Igou, E. R., Wisman, A., Donnelly, A. E. & Mulcaire, J. (2015). Eaten up by boredom: Consuming food to escape awareness of the bored self. Frontiers in Psychology, 6, 369.
   https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.00369