Veel mensen die minstens 5 kilo willen afvallen denken dat het niet lukt omdat ze een gezelligheidseter zijn. Te veel eten begint voor hen vaak op een feestje. Ze eten en/of drinken steeds te veel omdat het gezellig is en zo lekker.
Ik zei dat vroeger ook vaak. Ik was (en ben) een bourgondisch type, houd van lekker eten en wijntjes drinken. Maar ik deed ook m’n hele leven aan de lijn. Vanaf mijn vijftiende vond ik dat ik minimaal zo’n 5 kilo moest afvallen, en dus mocht ik geen lekkers van mezelf. Behalve als het gezellig was. Op een feestje of bij de borrel golden de regels niet, want dan was het zo gezellig.
Toen ik op m’n 33ste afviel zonder dieet, kreeg ik al snel door dat dit patroon moest veranderen wilde ik echt slank worden. Ik ben erin gedoken. Wat is dat eigenlijk gezelligheidseten? En hoe werkte dat precies in mijn hoofd? Als jij een gezelligheidseter bent die ook wat kilo’s kwijt wilt, lees dan verder.
5 oorzaken
Op basis van de uitkomsten van mijn eigen analyse, gecombineerd met verschillende onderzoeken in de markt én onze ervaring in het begeleiden van mensen die willen afvallen, weten we dat er zeker 5 dingen kunnen spelen als iemand het heeft over gezelligheidseten:
- Je hebt in je hoofd eten gelijkgesteld aan gezelligheid (of zelfs aan liefde). Je hebt een associatie gemaakt in je brein waarin je zelf gelooft: met lekker eten is het gezellig (of gezelliger). En een mens wil het nu eenmaal graag gezellig hebben.
- Je past je eetgedrag aan aan je gezelschap: als anderen meer eten, eet jij meer en als anderen minder eten, eet jij ook minder
- Je bent gevoelig voor voedselprikkels van buitenaf, zoals een lekkere geur: als je lekker eten ziet wil je eten.
- Je vindt harmonie belangrijk en/of bent bang voor de mening of opmerkingen van anderen. Je eet liever gezellig mee dan dat je anders kiest (en opvalt).
- Je gebruikt gezelligheidseten (onbewust) als smoesje.
Successtappen
Graag leg ik in dit blog uit hoe deze 5 punten werken. De vraag daarbij is natuurlijk: welke herken jij?
Veranderen of je gedragspatronen doorbreken (of het nu over eten gaat of over andere dingen), lukt alleen als je 2 successtappen zet:
1. Bewust worden
2. Verantwoordelijkheid nemen
Onbewust
Gezelligheidseten gaat in veel gevallen vrijwel onbewust. Je denkt er niet over na, je doet het gewoon zo, waarschijnlijk al jaren.
Gelukkig betekent dat niet dat het nooit anders kan, maar daar moet je dan wel wat voor doen. Jarenlange gewoonten veranderen niet vanzelf. Het goede nieuws: als je meer inzicht krijgt in de (onbewuste) processen die jouw eetgedrag beïnvloeden, kun je ze steeds meer en eerder herkennen.
En zodra je je bewust bent van wat er gebeurt, heb je keuzevrijheid. Je kunt ander eetgedrag kiezen. Stoppen met overeten. Zelf regie pakken!
Bewust worden
De crux zit hem dus in bewustwording. Je bent niet machteloos overgeleverd aan (het eten of de de eetgewoonten van) je omgeving.Als je weet waarom je eet en wanneer, heb je altijd een keuze! Kortom: wat herken jij?
1. Je hebt in je hoofd eten gelijkgesteld aan gezelligheid
Voor sommige mensen is veel en lekker eten gezellig, voor anderen geldt dat niet, of minder sterk. Of gezelligheid hangt voor hen niet af van de hoeveelheid of soort eten (een klein beetje gezond eten kan net zo gezellig zijn). Dat betekent automatisch dat het geen feit is dat lekker eten gezellig is. Het is je eigen kijk op de zaak! Jij hebt de associatie tussen deze twee dingen gelegd en bent erin gaan geloven.
Kortom: jouw gedachten over eten en gezelligheid maken dat jij vaak overeet (of drinkt) als het gezellig is. Je maakt het gezellig door lekkers op tafel te zetten of je geeft jezelf toestemming om meer te eten omdat het nu zo gezellig is.
Het goede nieuws: als je anders leert kijken. Oftewel: als je een andere associatie maakt in je brein, kun je je eetgedrag veranderen en stoppen met overeten uit gezelligheid.
Mijn gezelligheid zit niet meer in roze koeken
Ik zelf had deze associatie ook heel sterk. Van jongs af aan stond lekker eten bij ons thuis voor gezelligheid. Sterker nog ik vond mensen die geen lekkers namen als het gezellig was een beetje saai.
En toch heb ik dit gedachten-patroon in mezelf doorbroken en m’n gedrag verandert. Dat begon toen ik besefte dat ik regelmatig bij (slanke) vriendinnen op bezoek kwam, zonder dat er dan een koek bij de thee kwam of een chipje bij de wijn. Het viel me op dat mijn bezoekjes niet ongezelliger waren daardoor.
Ik realiseerde me dat gezelligheid niet in het eten zit, maar in de mensen met wie je bent. Dat de koppeling tussen eten en gezelligheid niets meer was dan de vrijbrief los te gaan (terwijl ik eigenlijk altijd moest afvallen van mezelf). Maar meer kcal als het gezellig is maakt mijn dag niet leuker, het moment niet gezelliger en mij niet slanker.
Wijn drinken: andere keuzes
Inmiddels eet ik zelden meer te veel uit gezelligheid.
Eerlijkheidshalve moet ik zeggen dat het met wijn drinken anders gaat. Ik vind het heel gezellig (en lekker) om af en toe wijntjes te drinken met m’n vriendinnen. Hierin heb ik dus een andere keuze gemaakt. Ik drink niet meer door de week. En ik kies bewust op welke borrels ik wel en op welke ik geen alcohol drink. Zonder hapjes dan, dat wel.
Jij bepaalt jouw eetgedrag
Bottom-line is het besef dat je een keuze hebt. Je hoeft niet alles te geloven wat je denkt. En je kunt anders leren kijken. Als jij minder wilt overeten uit gezelligheid dan is het zaak een andere associatie in je hoofd te planten zoals mijn: eten is niet gezellig, mensen zijn gezellig. Of een andere oplossing te vinden in je planning (zoals met de wijn).
Hoe dan ook: jij bent verantwoordelijk voor je eigen eetgedrag en ja, je hebt een keuze!
Eten is niet gezellig, mensen zijn gezellig
2. Je past je eetgedrag aan aan je gezelschap
Het aanpassen van je eigen eetgedrag aan je gezelschap is een sociale factor waarvan we ons vaak niet bewust zijn. Uit onderzoek blijkt dat we inderdaad veelal het eetgedrag imiteren van onze tafelgenoten.
Experiment
Proefpersonen in een onderzoek van Roel Hermans werden aan tafel gezet in het gezelschap van een actrice. Zij kreeg de opdracht om tijdens de maaltijd veel, weinig, of niets te eten. Wat blijkt: zien eten, doet vaak ook eten, maar niet altijd. We passen ons eetgedrag onbewust aan de ander aan. Als de ander heel veel eet, ‘mogen’ we zelf ook meer eten, maar eet deze persoon weinig tot niets, dan minderen we zelf ook. Dat was niet alleen bij ongezonde snacks zoals M&M’s of borrelnootjes, maar ook bij maaltijden en gezonde snacks zoals komkommer. Andere onderzoeken naar ‘eten in gezelschap’ laten eenzelfde beeld zien.
Als verklaring geeft de onderzoeker dat niemand bekend wil staan als een buitensporige eter. Daarom passen we onze eetgewoonten (onbewust) aan, aan onze omgeving. De andere kant op worden we verleid om meer te eten zodat de ander zich niet ongemakkelijk voelt. Vooral vrouwen blijken hier gevoelig voor en mensen die graag aardig gevonden worden (‘people pleasers’). Zie ook ons blog: overeten in gezelschap
Oplossing: je omringen met slanke mensen
Grappig genoeg is dit een hele effectieve oplossing. Als je je meer omringt met mensen met slanke eetgewoonten, eet jezelf ook slanker. Daarom is een community, zoals de Skinnyminds community ook een belangrijke succesfactor. Jezelf omringen met mensen die ook bewust kiezen en gezonder eten, maakt je kans op succes zo’n 3x groter dan in je eentje doorploeteren.
Afvallen is tot 3x succesvoller als je je omringt met gelijkgestemden
3. Je bent gevoelig voor voedselprikkels
Ben je een externe eter, dan raak je snel geprikkeld door je omgeving. Je bent gevoelig voor voedselprikkels. Bij externe voedselprikkels kun je denken aan de geur, smaak of presentatie van voeding. Wanneer je eten ziet, ruikt of proeft raak je al snel in de verleiding. Een goed voorbeeld is de bakker: de lekkere geur van brood verleidt je tot het kopen hiervan, terwijl je het misschien eigenlijk helemaal niet wilt.
Externe eters vinden het moeilijk om zich te beheersen. Ze eten wanneer ze geprikkeld worden en ze kunnen moeilijk stoppen zodra ze begonnen zijn. Het mechanisme in het lichaam wat je honger en verzadiging regelt werkt bij externe eters vaak minder goed (of je luistert niet naar je lichaam).
Het mooie is dat je niet wordt geboren als externe eter, dit betekent dus dat je ook hiermee op een andere manier kan leren omgaan. Uit onderzoek van de HvA onder deelnemers van ons coachplan bleek bijvoorbeeld dat al na slechts 3 maanden training en coaching het extern eten met 46% was afgenomen.
Prikkels vervliegen: observeer de golfbeweging
Het eerste wat je moet weten, is dat toegeven aan een externe prikkel zonder dat je trek hebt (dus géén maaghonger), toegeven aan een impuls is. En ja, een impuls is vaak heftig om te weerstaan, maar…. het gaat ook weer voorbij.
Het komt, wordt sterker en ebt weer weg, net als een golf. In onze trainingen geven we vaak de opdracht om te surfen op je eetdrang. Je leert in deze oefening er niet langer tegen te vechten (dat win je op den duur toch niet), maar je laat je ook niet weerloos meeslepen (dan kom je aan), je leert surfen op de golven. Je observeert wat er precies gebeurt, zonder aan je eetdrang toe te geven. Jij weet dat ie ook weer wegebt.
Surf op je eetdrang
4. Je eet liever gezellig mee dan dat je anders kiest (en opvalt).
Deze factor ligt vrij dicht tegen emotie-eten aan. Het komt erop neer dat je je niet ongemakkelijk of onzeker wilt voelen in gezelschap en dus kies je niet voor je eigen doelen, maar voor wat je denkt dat anderen willen en waarderen. Afvallen wordt dan lastig. Bijvoorbeeld:
- Borrel: Je bent op een borrel en wil eigenlijk niet drinken. Toch doe je het als iedereen het doet of als iemand een opmerking maakt: je wilt niet dat ze denken dat je saai bent.
- Lunch met collega’s: Bij de lunch op je werk neem je wel dat broodje uit de kantine, terwijl er een magere salade in je tas zit. Ze hadden ook al opmerkingen toen je nee zei tegen een traktatie en je hebt geen zin om je te moeten verantwoorden
- Taart: Je bent op bezoek en iemand heeft speciaal taart gebakken. Je wilt eigenlijk niet, maar neemt toch, want je wilt de ander niet kwetsen.
In the end is het zo dat je bang bent dat je het ongemak of de onzekerheid dat nee zeggen en voor jezelf kiezen soms met zich meebrengt niet kunt verdragen, en dus laat je jouw doelen lopen uit angst (voor de mening van anderen of voor gedoe).
Je verdraagt veel meer dan je denkt
Het goede nieuws: je verdraagt veel meer dan je denkt. Bovendien zijn de meeste van dit soort angsten totaal irreëel. Je hebt ze in je hoofd heel groot gemaakt, maar in werkelijkheid is er niets aan de hand als je duidelijk kiest.
What doesn’t kill you makes you stronger
Want:
Je bent echt niet opeens een saai persoon als je een keer niet drinkt op een borrel. En nee, je leven is ook niet opeens minder leuk
Je hoeft je helemaal niet te verantwoorden tegen anderen. Maar wat is er eigenlijk zo ontzettend erg aan zeggen tegen collega’s: ik eet even wat anders, want ik wil wat bewuster kiezen. Een eventuele opmerking terug overleef je echt wel.
En als laatste: je wijst geen persoon af als je nee zegt tegen taart, je wilt alleen wat minder kcal nuttigen. Je waardeert je gastvrouw net zoveel als anders en dat kun je ook op een andere manier laten blijken dan door overeten. Enne… als mensen moeite hebben met jou nee tegen koek, snoep of wijn, zegt dat het meest over henzelf en hun eigen worstelingen.
5. Je gebruikt gezelligheidseten als smoesje
Stel: je wilt afvallen, maar bij iedere borrel laat je je weer gaan, heb je geen grens. Dan is er een hele simpele oplossing: Zorg vanaf nu dat je in je dagelijkse eetpatroon rekening houdt met borrels met wijn, bier OF met hapjes.
Ga van en, en naar of, of.
Hoe je dit indeelt in je eetdag moet je zelf bepalen, als je maar zorgt dat je in je eetpatroon ruimte hebt voor je eigen, gezellige levensstijl, zonder aan te komen. Dat betekent dus bijvoorbeeld: minder eten van te voren. Geen hapjes. Een keer de maaltijd overslaan als je wel hapjes neemt op een borrel. Geen alcohol, soms alcohol, etc. Opties genoeg!
Maak hiervoor een planning en zorg voor een duidelijke afspraak met jezelf. Én houd je daar aan. Probeer dit maar eens een week of twee.
Optie 1: Lukt het? TOP!
Je bent er. Prima!
Laat los dat alles gezonder of beter moet.
Van wie en waarom?
Geniet van je eigen levensstijl. Wees dankbaar voor de regie die je hebt.
Ga niet van gezond, gezonder naar gezondst.
Of van slank, slanker, naar slankst.
Van doorgeslagen perfectionisme wordt niemand beter.
Jij gebruikt je gezonde verstand: je komt niet aan of valt zelfs af (afhankelijk van je doel) en dat is fantastisch.
Je geniet van je leven, eet in grote lijnen gezond en je doet mee aan het feest, mét lekkers.
Precies dát, doen tevreden, slanke mensen ook.
Wat wil jij nog meer?
Je geniet van je leven, eet in grote lijnen gezond en je doet mee aan het feest
Mijn ervaring…
Ik heb in goede periodes, met regie, juist vaak veel borrels en gezelligheid (dat vind ik leuk in mijn leven).
Dat maakt werkelijk niets uit voor m’n gewicht.
Ik zit goed in m’n vel, geniet en zorg dat ik iets minder eet, als ik later een borrel heb, etc.
Ik heb daar dan geen enkele moeite mee. Ik laat lachend de extra hapjes staan als ik wijn drink. Of ik eet ’s avonds minder (of niet), als ik voor hapjes heb gekozen.
Het past in elkaar op een goede manier voor mij. Ik gebruik dan ook geen enkel smoesje of argument voor wat ik eet en drink. Het is gewoon prima: slank én gezellig.
Maar: Ik ken ook tijden dat ik op een feestje steeds meer eet en drink dan ik eigenlijk wil. “Ach het is ook zo gezellig… Ik heb geen rem als ik wijn drink… het is te lekker…”
En als ik dan vervolgens thuiskom ervaar ik trek en loop ik naar de kast om toch nog even wat te eten, want alleen borrelen is ook niet goed.
Ik prop snel even wat chocola (of wat noten als ik op de gezondere toer ben) in m’n mond voordat ik ga slapen of ik haal al een frietje onderweg naar huis….
Optie 2: Lukt het experiment niet…
Lukt je experiment niet. Heb je een eetpatroon gepland met ruimte voor gezelligheid, borrels en wijntjes en eet je toch steeds te veel op een feestje Of: meer dan je van plan was? En leidt dat tot ontevredenheid en aankomen of niet die 5 kilo afvallen?
Lees dan verder.
Dan heb jij een andere oplossing nodig.
Smoesjes
De trigger die het onderscheidt maakt is: de mate waarin je aan jezelf uitlegt waarom je doet wat je doet. Oftewel de smoesjes en argumenten die je nodig hebt om je eigen gedrag te verklaren (of goed te praten).
Bottom line: Als je veel smoesjes hebt of als je steeds dezelfde discussie voert in je hoofd, dan houd je je niet aan de afspraken met jezelf. Dan eet (en leef) je niet naar je waarden op dit gebied en val je ook niet af.
Dan spelen er onprettige gevoelens en gedachten, je hebt ze alleen bedekt met de mantel van gezelligheid.
Herken je deze? Dan raad ik je aan verder te duiken in emotie-eten en het verdragen van ongemakkelijke of negatieve gevoelens en gedachten zonder ze weg te eten.
Je kunt je gedachten en emoties niet altijd sturen, je gedrag wel
Nu jij
Ik ben benieuwd welke van de vijf punten jij het meest herkent?
En onthoud: niets smaakt zo lekker dan regie op je eetgedrag!
Liefs, Mieke
E-book: Voor jezelf en je doelen kiezen
Download ons nieuwe gratis e-book en ontdek hoe je jezelf weer op nummer 1 zet. Leer doelen stellen en voor jezelf te kiezen. Vol zelfvertrouwen!
"The difference between Fat & Fit is I" --> Download nu
